Informatie en advies

di 27/09/2011 - 09:51 Update: 21/02/2013 - 13:36

U bent het slachtoffer geworden van een misdrijf.
Een slachtoffer van een misdrijf ondergaat een traumatische gebeurtenis die een diepe indruk kan nalaten.

De reacties op deze schok kunnen verschillen van persoon tot persoon. Sommige gevolgen van een dergelijke traumatische ervaring kunnen van korte duur zijn, andere ondervinden lang na de feiten nog nadelige gevolgen.

Het misdrijf kan aanleiding geven tot gevoelens van pijn, verwarring en angst, en kan het leven van het slachtoffer overhoop gooien.

Veel slachtoffers voelen zich kwetsbaarder en onzeker, waardoor ze machteloos staan tegenover onvoorziene omstandigheden.

Tijdens en vlak na de feiten voelt het slachtoffer zich vaak verloren en ongevoelig aan bepaalde emoties. Het duurt vaak een zekere tijd vooraleer men ten volle beseft wat er gebeurd is en vooraleer gevoelens werkelijk naar boven komen.
De gevolgen
Een traumatische gebeurtenis (misdrijf) kan allerhande gevolgen met zich meebrengen:
  • fysieke kwalen zoals hoofdpijn, misselijkheid, slaapproblemen, hartkloppingen, spanningen, concentratiestoornissen ...;
  • emotionele reacties: angst, verdriet, woede, schuld- of schaamtegevoelens. soms ziet het slachtoffer de gebeurtenissen weer voor zich, herbeleeft ze, voelt zich onmachtig ...;
  • psychosociale gevolgen: geprikkeldheid die kan leiden tot spanningen, angst om uit huis te gaan, verhoogde waakzaamheid, intieme en seksuele problemen, het gevoel niet begrepen te worden ...
    Kortom: allerlei ervaringen die ertoe kunnen leiden dat iemand in zichzelf gekeerd raakt en sociale contacten vermijdt.
  • financiële, materiële en administratieve gevolgen: medische kosten, allerhande stappen die dienen te worden gezet, veiligheidsmaatregelen (bv. plaatsen van nieuwe sloten) ...;
  • gevolgen op gerechtelijk vlak: de afhandeling van de klacht, een verklaring van benadeelde persoon, zich burgerlijke partij stellen, een verzoek tot schadevergoeding ...
Deze reacties en gevolgen zijn normaal na een abnormale gebeurtenis.

De tijd die iemand nodig heeft om over het trauma heen te raken en om te gaan met de gevolgen hangt af van de ernst en de aard van de feiten, vroegere ervaringen, de steun die iemand krijgt van zijn naaste omgeving ...

Het is belangrijk om deze emoties en gevoelens onder ogen te zien en er met iemand over te praten.

U kunt steeds voor een luisterend oor en hulp terecht bij de diensten voor politionele slachtofferbejegening.
Bij wie kunt u hulp zoeken onmiddellijk na de feiten?

Als u na de feiten hulp wenst, dan kunt u zich wenden tot de politieambtenaar die u opvangt.

Naargelang uw behoeften kan deze u, onder andere, verwijzen naar de dienst politionele slachtofferbejegening.

U kunt ook rechtstreeks contact opnemen met de contactpersoon van de betrokken politiedienst.

De dienst politionele slachtofferbejegening kan:

  • u opvangen, naar uw verhaal luisteren en uzelf en/of uw naasten steun bieden;
  • u helpen bij de stappen die te ondernemen zijn tijdens de procedure;
  • u praktische, psychosociale en juridische informatie aanreiken die afgestemd is op uw wensen;
  • u doorverwijzen naar allerhande nuttige diensten;
  • u verdere informatie geven over wat hier kort beschreven is.
Wat gebeurt er met mijn klacht?

Proces-verbaal, attest van klachtneerlegging en kopie van het verhoor.

Als slachtoffer van een misdrijf kunt u een verklaring afleggen bij de politie. Dit hoeft niet noodzakelijk de politiedienst te zijn van de plaats waar het misdrijf zich voltrok.

De politiedienst stelt een proces-verbaal (PV) op naar aanleiding van de klacht die u hebt ingediend. U beschikt over het recht om uw verhoor te lezen en er verbeteringen in aan te brengen. Als dat gebeurt is, ondertekent u het proces-verbaal. U ontvangt dan een attest van klachtneerlegging, met daarop uw dossiernummer (bv. BR.00.LL.00000/2012). Dit nummer is van belang bij latere contacten met verzekeringsmaatschappijen, het parket, enzovoort. U hebt het recht op een kosteloze kopie van uw verhoor.

Procedure

De politiedienst stuurt het proces-verbaal op naar het bevoegde parket, waar het terecht komt onder de bevoegdheid van de procureur des Konings. Afhankelijk van de resultaten van het onderzoek neemt de procureur des Konings een van de volgende vier beslissingen:

  • hij besluit om de dader van de feiten te vervolgen tegen wie u een klacht hebt ingediend en daagt de dader meteen voor de bevoegde rechtbank;
  • hij stelt de dader een minnelijke schikking voor op voorwaarde dat deze persoon de schade toegeeft en de schadeloosstelling in gang heeft gezet;
  • hij draagt het dossier over aan de dienst strafbemiddeling om de betrokken partijen op vrijwillige basis te laten komen tot een overeenkomst die hen bevalt;
  • hij besluit de zaak te seponeren en motiveert deze beslissing.
Hoe kan ik de afhandeling van mijn dossier volgen?
Verklaring van benadeelde persoon

Het feite dat u een klacht hebt ingediend biedt u geen garantie dat u geïnformeerd wordt van het gevolg dat aan uw klacht wordt gegeven.

Als u per post op de hoogte wenst te worden gehouden van de beslissingen die worden genomen in het dossier, dan dient u een bijkomende stap te zetten: het neerleggen van de verklaring van benadeelde persoon.

Het statuut van benadeelde persoon geeft u immers  het recht om door het parket te worden ingelicht in verband met:
  • het sepot van uw dossier met de hierbij behorende motivering;
  • de behandeling van de zaak in een gerechtelijk onderzoek;
  • de vastlegging van een datum voor een hoorzitting in de bevoegde rechtbank.
Daarnaast kunt u bij uw verklaring van benadeelde persoon alle documenten voegen die voor u nuttig lijken om te overhandigen aan de procureur des Konings (medische attesten, foto's, ...).

De verklaring van benadeelde persoon staat volledig los van het zich burgerlijke partij stellen. U kunt hiermee dus geen schadevergoeding bekomen.

Een exemplaar van deze verklaring vindt u hier
Dit formulier dient persoonlijk te worden afgegeven (door uzelf of door uw advocaat) op het secretariaat van het bevoegde parket (gemeen recht, jeugd als de dader minderjarig is of verkeer in het geval van een verkeersongeval).

Zich burgerlijke partij stellen

Als het dossier het voorwerp uitmaakt van een gerechtelijk onderzoek, dan kunt u zich burgerlijke partij stellen bij de onderzoeksrechter door een afspraak met hem te maken. Deze (gratis) stap geeft u bepaalde rechten met betrekking tot de lopende procedure: u kunt een verzoekschrift indienen om inzage te krijgen in uw dossier tijdens het gerechtelijke onderzoek of  bijkomende onderzoeksdaden verzoeken.

Als het dossier niet het voorwerp uitmaakt van een gerechtelijk onderzoek, dan kunt u zich burgerlijke partij stellen om de hierboven opgesomde rechten te verkrijgen. Hierdoor vordert u in elk geval een onderzoeksrechter. De manier van werken verplicht u wel tot het betalen van een waarborg (125 euro) bij de griffie van het gerechtelijke onderzoek. De eventuele gerechtskosten en de waarborg kunnen ook voor uw rekening zijn.
Dienst slachtofferonthaal van het parket
Deze dienst zorgt ervoor dat u de nodige aandacht krijgt tijdens de gerechtelijke procedure en dat u van uw rechten gebruik kan maken.

De justitieassistent van de dienst slachtofferonthaal zal u informatie geven over de belangrijke fasen in de afhandeling van uw dossier.

Hij kan ook handelen als tussenpersoon en uw vragen doorgeven aan de magistraat. Hij kan u helpen bij het inzien van het dossier, de hoorzitting in de rechtbank of de overhandiging van de bewijsstukken.

De justitieassistent kan u informatie geven over de vrijlatingsprocedure voor de dader en uw standpunt inwinnen over voorwaarden die deze mogelijk worden opgelegd en die in uw voordeel spelen. Hij geeft echter geen juridisch advies en is niet bevoegd voor psychosociaal advies. Hiervoor zal hij u verwijzen naar de juridische eerstelijns- of tweedelijnshulp of naar gespecialiseerde instanties.
Juridische bijstand
U hebt recht op juridische bijstand.

Via de juridische eerstelijnsbijstand kunt u gratis praktische inlichtingen en een eerste juridisch advies verkrijgen. Indien het nodig blijkt, kunt u eveneens worden verwezen naar een gespecialiseerde dienst. Er worden zitdagen gehouden in de gerechtsgebouwen, de vredegerechten, de justitiehuizen, sommige gemeentelijke administraties, de meeste OCMW's of in verschillende vzw's die over een juridische dienst beschikken.

Voor een uitgebreid juridisch advies of bijstand, of indien u zich wil laten vertegenwoordigen, moet u zich tot een advocaat richten.

Via de juridische tweedelijnsbijstand (voorheen pro deo) kunt u een beroep doen op de tussenkomst van een advocaat die, afhankelijk van uw inkomen, geheel of gedeeltelijk gratis zal zijn. Hiervoor kunt u terecht bij het bureau voor juridische bijstand.

Wanneer u over beperkte financiële middelen beschikt, kunt u bovendien onder bepaalde voorwaarden vragen om te worden vrijgesteld van een aantal procedurekosten (bv. deurwaarderskosten, kosten voor kopieën uit het strafdossier,…) via het systeem van de rechtsbijstand.

Om hiervan te kunnen genieten, moet u uw verzoek richten tot het bureau voor rechtsbijstand van de strafrechtbank waar de zaak aanhangig is. Indien u zich reeds burgerlijke partij hebt gesteld (zie verder) kunt u dit verzoek, zelfs mondeling, richten tot de strafrechtbank die de zaak behandelt.

Het is aan te raden om ook grondig uw verzekeringspolissen na te kijken om te zien of u een rechtsbijstandsverzekering hebt. Contacteer hiervoor uw verzekeringsmakelaar.
Hoe kan ik een schadevergoeding vragen?

Het indienen van een klacht en de verklaring van benadeelde persoon zijn niet voldoende om een schadevergoeding te krijgen.

Er bestaan verschillende manieren om schadeloosstelling te bekomen.

Verzekeringen

Als u het slachtoffer bent geworden van een misdrijf, dan is het uitermate belangrijk dat u al uw verzekeringspolissen nakijkt: brand, wettelijke aansprakelijkheid ('familiale verzekering'), juridische bescherming, enz. U kunt hiervoor met uw verzekeringsagent contact opnemen.

Sommige verzekeringsmaatschappijen kunnen immers onmiddellijk de opgelopen schade vergoeden. Andere verzekeringsinstellingen kunnen zorgen voor een juridische vertegenwoordiging. Wacht niet te lang, want dergelijke aangiften zijn vaak gebonden aan een bepaalde termijn.

De dader van de feiten is bekend

1. Vrijwillig herstel
De dader biedt aan om de schade van het slachtoffer te vergoeden.
U kunt hiervoor ook een eis indienen met een aangetekende brief. Deze stap kan desgewenst via een bemiddelaar worden geregeld. Als u een klacht hebt ingediend, dient u de procureur des Konings in te lichten over de wil van de dader om u te vergoeden.

2. Burgerlijke partij
Als de procureur des Konings beslist om de dader van de feiten voor de rechtbank te dagen, dan kan u zich burgerlijke partij stellen tijdens de openbare zitting.

Op basis van uw dossier zal de rechter bepalen of de dader moet worden veroordeeld tot het betalen van een schadevergoeding en hoe groot dit bedrag zal zijn.

De schade die in aanmerking komt, is vooral van materiële en morele aard. De materiële schade betreft de medische kosten, inkomensverlies, herstelkosten, vervangingskosten, begrafeniskosten, verlies van voorwerpen, enz. De kosten voor de advocaat en het onderzoek vallen dus niet onder de materiële schade die recht kan geven op een schadeloosstelling.

De morele schade betreft het fysieke of psychische lijden van het slachtoffer of zijn naasten (verdriet als gevolg van het heengaan van een naaste...).

Als u zich burgerlijke partij wilt stellen, vraag dan zeker raad aan een advocaat. Hij kan u helpen om het bedrag van de opgelopen schade vast te stellen en om u te vertegenwoordigen bij de hoorzitting.

3. Burgerlijke procedure
Als er op basis van uw dossier geen strafrechtelijke vervolging wordt ingesteld maar toch een fout werd vastgesteld, dan hebt u de gelegenheid om de verantwoordelijke voor uw schade voor de burgerlijke rechtbank te dagen om een schadeloosstelling af te dwingen. De dagvaarding gebeurt door een gerechtsdeurwaarder.

De bevoegde rechtbanken zijn:

  • het vredegerecht als uw schade minder bedraagt dan 1860 euro;
  • de burgerlijke rechtbank van eerste aanleg als uw schade meer bedraagt dan 1860 euro.

De dader is onbekend of onvindbaar.

Wanneer de identiteit van de dader niet kon worden achterhaald of als hij voortvluchtig of onvindbaar is, dan kunt u een verzoekschrift indienen bij de  Commissie voor Financiële hulp aan Slachtoffers van Opzettelijke Gewelddaden.

U dient dit verzoekschrift per aangetekende post te versturen naar het secretariaat van de Commissie.
De Commissie komt tegemoet in de medische en morele schade die u opliep als gevolg van een opzettelijke daad van geweld. In bepaalde gevallen kan dringende hulp worden verleend.

De Commissie komt uitsluitend tegemoet op voorwaarde dat u schadevergoeding trachtte te bekomen op de hierboven beschreven manier. U wordt dus verondersteld om u op voorhand burgerlijke partij te hebben gesteld. U kunt zich rechtstreeks wenden tot de Commissie of de dienst Slachtofferhulp om inlichtingen en hulp hiervoor te bekomen.

Gemeenschappelijk Motorwaarborgfonds

Voor de slachtoffers van een verkeersongeval kan dit fonds materiële schade en/of lichamelijke letsels vergoeden in de volgende gevallen:

  • als het voertuig dat het ongeval veroorzaakte niet kan worden geïdentificeerd (alleen de lichamelijke letsels worden vergoed);
  • als het voertuig dat het ongeval veroorzaakte niet verzekerd is;
  • als diegene die het ongeval veroorzaakte met een gestolen wagen reed;
  • in geval van overmacht of onvoorziene omstandigheid;
  • als de verzekeraar failliet is gegaan.

Dit fonds treedt op als een verzekeraar. U zult hen dan ook een schriftelijke verklaring over het ongeval moeten bezorgen. Dit kan door een brief met een omschrijving van de feiten en de gegevens omtrent het proces-verbaal.
Waar kunt u psychosociale hulp bekomen?

Het is niet eenvoudig om een traumatische gebeurtenis te verwerken en dit vergt veel tijd en energie.

De volgende praktische raadgevingen kunnen u helpen

  • Druk uw emoties uit in woorden.
  • Schaam u niet om uw verhaal te doen.
  • Hoop er niet op dat de herinneringen meteen zullen verdwijnen. Er is tijd nodig om de feiten te aanvaarden.
  • Vergeet niet dat kinderen na een traumatische gebeurtenis met dezelfde problemen zitten als u. Geef uw kinderen de kans om te zeggen wat hen op het hart ligt door erover te praten, tijdens een spel of door te tekenen.

Uw omgeving

De gebeurtenis kan ook een emotionele weerslag hebben op uw partner, uw kinderen, uw gezin en kennissen. U reageert anders dan voordien, wat soms moeilijk is voor de mensen rondom u. Ze weten soms niet hoe ze het best reageren op uw emoties en reacties.

Wanneer dient u professionele hulp in te roepen?

  • Als u zich ongeveer een maand na de feiten nog niet beter voelt: u bent nog gespannen, verward, uitgeput ...
  • Als u zich ongeveer een maand na de feiten nog onstabiel en ten einde raad voelt. Als u uw bezigheden gebruikt om niet te worden geconfronteerd met uw emoties.
  • Als u nog altijd lijdt onder slaapproblemen.
  • Als u de behoefte voelt om uw verhaal te doen en uw emoties te uiten, maar er is niemand om naar u te luisteren.
  • Als sinds het voorval uw tabaks-, medicijn- of alcoholgebruik is toegenomen of problematisch is geworden
  • Als u zich zorgen maakt over de manier waarop uw kind omgaat met de gebeurtenis.

Waar kunt u psychosociale hulp krijgen?

U kan terecht bij de dienst Politionele Slachtofferbejegening. De dienst biedt gratis opvang en psychologische, sociale en juridische bijstand aan slachtoffers, hun naasten en getuigen.

Het is niet noodzakelijk een klacht in te dienen om beroep te kunnen doen op deze hulp. De medewerkers zijn criminologen en psychologen die samenwerken met de lokale politie, maar geen politiefunctionarissen zijn. De inhoud van gesprekken en dossiers zijn vertrouwelijk.

Deze dienst zorgt voor :

  • Een gepast onthaal en een luisterend oor;
  • Psychologische ondersteuning en hulp bij het omgaan met traumatische gebeurtenissen;
  • Juridische en sociale informatie en adviezen;
  • Indien nodig een doorverwijzing naar meer gespecialiseerde diensten.
Verklaring van enkele juridische termen
Sepot: besluit van het parket om het dossier niet voor de rechtbank te brengen.

Opsporingsonderzoek: onderzoek dat wordt gevoerd  onder leiding van de procureur des Konings om de daders op te sporen en bewijzen van misdrijven te verzamelen.

Gerechtelijk onderzoek: een onderzoek dat à charge en à decharge wordt gevoerd door een onderzoeksrechter om de daders op te sporen en bewijzen voor misdrijven te verzamelen. De onderzoeksrechter mag dwang gebruiken en het bevel geven tot onderzoeksmaatregelen, bijvoorbeeld een huiszoeking.

Strafbemiddeling: kan worden overwogen door de procureur des Konings als er een misdrijf werd gepleegd. De procureur des Konings kan de dader van een misdrijf bij zich laten komen en kan, op voorwaarde dat het feit niet kan worden bestraft met een correctionele hoofdgevangenisstraf van meer dan twee jaar of een zwaardere sanctie, deze verzoeken om de door het misdrijf veroorzaakte schade te vergoeden of te herstellen en hem hiervan het bewijs te leveren. In dit geval roept de procureur des Konings ook het slachtoffer bij zich en bemiddelt over de schadeloosstelling en de modaliteiten ervan (art. 216ter Wetboek van Strafvordering). In dat geval betekent de bemiddeling het eind van de strafrechtelijke vordering.

Openbaar ministerie of parket: instantie die de belangen verdedigt van de maatschappij en die waakt over de toepassing van de wet. De vertegenwoordiger hiervan is de procureur des Konings.

Proces-verbaal: een document, opgesteld door de politiediensten en doorgegeven aan het Parket, waarin alle bruikbare informatie over het misdrijf wordt weergegeven. Een proces-verbaal van verhoor van mensen die in het kader van het onderzoek werden verhoord.

Procureur des Konings: magistraat aan het hoofd van het parket in het gerechtelijke arrondissement.

Een minnelijke schikking kan worden voorgesteld door het parket. Als de procureur des Konings voor een strafbaar feit, hetzij met een boete, hetzij met een gevangenisstraf van maximum vijf jaar, of met een van beide straffen, vindt dat hij alleen maar een boete of een boete met een confiscatie kan eisen, dan kan hij de dader van het misdrijf verzoeken om een som over te maken aan de Administratie van de Belasting over de Toegevoegde Waarde, de Registratie en de Domeinen (transactie). De mogelijke schade die aan een derde werd berokkend, dient volledig te worden hersteld voor de overeenkomst kan worden voorgesteld. Een dergelijke overeenkomst kan echter ook worden voorgesteld als de dader langs schriftelijke weg zijn wettelijke aansprakelijkheid heeft erkend voor het feit dat hij de schade veroorzaakte, en het bewijs levert van de schadeloosstelling van het niet-betwiste deel van de schade en de voorwerpen voor een regeling in dit kader. Het slachtoffer kan in elk geval zijn rechten doen afdwingen in de bevoegde rechtbank. In dit geval betekent de aanvaarding van de overeenkomst door de dader een onweerlegbaar vermoeden van zijn fout.